Ideologiczny totalizm
[mój skrypt]
każda ideologia może służyć rozwojowi totalistycznych zapędów u jej zwolenników. …
Zestaw kryteriów, pomocny w oszacowaniu każdego środowiska pod kątem na ile bliża się do środowiska reformy myślenia,
1. Kontrola otoczenia
totalistyczne środowisko stara się zapanować nad obszarem komunikowania się człowieka ze światem zewnętrznym (…) ale także penetruje jego życie wewnętrzne. Zakłada się, że przywódcy posiadają wiedzę o wszystkim.
2. Mistyczna manipulacja
szeroka manipulacja, której celem jest doprowadzenie do przyjęcia określonego modelu zachowania i przeżyć jest usprawiedliwiona i uprawomocnia przez pewnego rodzaju mistykę: poczucie „wyższego celu”, któremu służy dana organizacja „wybranych” przez historię, Boga lub jakąś nadnaturalną siłę. [charyzmatyczna legitymizacja organizacji i jej metod]
3. Wymóg czystości
ideologia wprowadza ostry podział na rzeczywistość absolutnie dobrą i absolutnie złą oraz wysokie i surowe wymagania moralne. Od uczestników wymaga się wykrycia i wyeliminowania w sobie wszelkich „wad” i „trucizn”. [perfekcjonizm etyczny]
4. Kult przyznawania się
Wyznanie staje się kultem samym w sobie. Jest środkiem pewnego rodzaju psychologicznego oczyszczenie (katharsis), poznania siebie oraz stanowi symboliczny akt oddania się i połączenie z Organizacją, poprzez ujawnianie wobec niej, wszystkiego, co ma związek z doświadczeniami życiowymi, myślami i namiętnościami jednostki.
5. Święta nauka
Podstawowe dogmaty otoczone są aurą świętości (obowiązujący zakazu kwestionowania podstawowych założeń oraz czci dla ich twórców, obecnych głosicieli i samego Słowa). Obowiązuje swoista logika ważniejsza od zdroworozsądkowej, wiedza naukowa jest zjednoczona z moralnymi zasadami. Prawda zawarta w doktrynie jest absolutna i uniwersalna – zawsze i wszędzie. Daje poczucie bezpieczeństwa, uczestnictwa w Prawdzie.
6. Przeładowanie języka
Język charakteryzuje się występowaniem frazesów, krótkich mocno redukujących zwrotów, brzmiących jak ostateczne rozstrzygnięcie, które łatwo jest sobie przypomnieć i wyrazić. Skondensowane są w nich wszelkie doniosłe i złożone problemy ludzkie. Żargon ten wyraża pewniki, zawarte w świętej nauce. Stanowi też narzędzie identyfikacji (każdej) grupy „on mówi jak my” oznacza, „jest jednym z nas”.
7. Doktryna ponad osobę
podporządkowanie ludzkiego doświadczenia (tego, co ktoś doświadcza) twierdzeniom doktryny (interpretacji tego doświadczenia). Cała historia życiowa ulega reinterpretacji, zgodnie z twierdzeniami doktryny. Tożsamość jest kształtowana na nowo aby dopasować ją do nowego wzorca, przy pomijaniu indywidualnych właściwości. Raczej modyfikuje się człowieka, aby pasował do mitu niż mit przystosowuje do rzeczywistości.
8. Dysponowanie egzystencją
Z przekonania o istnieniu tylko jednej ścieżki, prowadzącej do prawdziwej egzystencji, tylko jednego słusznego sposobu bycia wynika, że w konsekwencji wszystkie inne są niesłuszne i fałszywe, nie mają prawa istnieć. Należy je wykorzenić również wśród „swoich”. Prawdziwa i słuszna egzystencja wymaga wiary (wierzę, dlatego jestem), podporządkowania się (jestem posłuszny, dlatego istnieję) oraz od poczucia totalnej fuzji z ideologicznym ruchem.