Wiedza nie jest umiejętnością, jakkolwiek jest jej warunkiem i materiałem. Wiedzę posiadać też mogą ludzie niemyślący, biorąc ostatnie to wyrażenie w nieco wyższym znaczeniu. Nawet rozszerzać wiedzę ludzką potrafią ludzie bez myśli umiejętnej, Umiejętność atoli na podstawie wiedzy wyprowadza wnioski, łączy zjawiska, związek ich bada, szuka reguł i praw wzajemnego z sobą stosunku i oddziaływania. Nauka jest tylko udzieleniem wiedzy, jest jej formą czynną. Dlatego mówimy o nauce języka, administracji, o nauce lekarskiej itp. Umysł ludzki ma wrodzony popęd do nabywania wiedzy, ma ku temu skierowaną organizacją. Na wyższym szczeblu rozwoju umysłu ten sam popęd, ta sama organizacja dąży do umiejętności. Nasyciwszy się bowiem pewnym zasobem wiedzy, umysł ludzki pragnie zdać sobie z niej sprawę, pragnie dotrzeć do tajnego związku między zjawiskami świata, stanowiącymi treść jego wiedzy.
W nabywaniu wiedzy panuje zawsze i wszędzie wskutek jednakiej wszędzie natury ludzkiej jednaki porządek. Są przedmioty w naturze i w otaczającym nas świecie, które pierwej, są inne, które nas później uderzają. Tamte pierwej wchodzą w zasób wiedzy naszej, te późnej.
Rzecz prosta i naturalna, że najbliższe nam przedmioty wchodzące w zakres codziennych potrzeb naszych pierwsze tworzą treść wiedzy naszej, podczas kiedy przedmioty dalsze, niedotykające nas bezpośrednio, później dopiero stają się jej nabytkiem. Przeciwnym jednak temu rozwojowi wiedzy jest rozwój umiejętności. Ta bowiem zaczyna od najdalszych, najodleglejszych nam przedmiotów i dopiero późno bardzo zbliża się do przedmiotów codziennych potrzeb naszych.
Człowiek znał najprzód własności różnych pokarmów, własności krzemienia i napotykanych często kruszców; wiedzą objął cały obszar przedmiotów, potrzebnych mu do życia. Jednakże punktem wyjścia jego rozumowań filozoficznych nie był ten otaczający go bezpośrednio światek codzienny, lecz ów cały okrąg wszechświata, którego wiedzą swoją ledwo dosięgał. Myśl filozoficzna człowieka zwracała się najprzód ku gwiazdom, nie zaś ku drobnym zajściom codziennego życia. Skąd wszechświat ten cały się wziął; dokąd człowiek idzie po śmierci; kto tam nad gwiazdami mieszka: — oto były pierwsze zagadnienia umiejętne, którymi się zajmował umysł ludzki, jakkolwiek przedmioty tych zagadnień były daleko poza obrębem jego wiedzy.